Model duński - konkurencyjność jest koniecznością

Duński model społeczny, często określany jako nordycki lub skandynawski, obejmuje elementy takie jak: powszechna opieka zdrowotna, bezpłatna edukacja oraz rozbudowany system opieki socjalnej.

„Model duński składa się z wielu stałych części i nikt nie zamierza „majstrować” przy jego kluczowych elementach. Jednocześnie był on zawsze bardzo dynamiczny”, mówi Jørgen Goul Andersen, profesor politologii z Uniwersytetu w Aalborgu.

Przykładem wykorzystania zasad „modelu duńskiego” może być szeroko komentowana idea „flexicurity“, która jest powszechnie stosowana na duńskim rynku pracy. “Flexicurity” daje pracodawcom elastyczność w zakresie zatrudniania i zwalniania, natomiast pracownikom zapewnia bezpieczeństwo finansowe i szkolenia przygotowujące do podjęcia nowej pracy.

„Dzięki połączeniu elastyczności z bezpieczeństwem socjalnym zarówno firmy, jak i pracownicy są bardziej skłonni do podejmowania nowych wyzwań, co przekłada się na ogólny wzrost. Pracownicy stają się bardziej mobilni na rynku pracy, a firmy bardziej skłonne do zatrudniania przedstawicieli takich grup jak młodzież czy osoby znajdujące się na marginesie tego rynku“, mówi Nick Hækkerup, minister Danii ds. handlu i spraw europejskich.

Kolejnym przykładem modelu duńskiego jest system emerytalny składający się z emerytury wypłacanej przez rząd i prywatnej emerytury wypłacanej w oparciu o środki zgromadzone w specjalnym programie. Oficjalny wiek emerytalny jest w Danii powoli podnoszony, a prawo do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę stopniowo ograniczane, w wyniku czego ludzie pozostają dłużej na rynku pracy.

Konkurencyjność jest koniecznością
„Jedną z cech duńskiego modelu socjalnego, który sprawił, że jest on niezmiernie elastyczny i przygotowany do zmian, jest to, że zapewnia on mniejszą ochronę w zakresie pracy od innych modeli. Firmy mogą szybko dostosowywać wielkość zatrudnienia do wahań na rynku, co przekłada się na bardzo dynamiczny rynek pracy.
Jednocześnie Dania była pierwszym krajem, który przeniósł akcent z pomocy socjalnej na inwestycje społeczne, tj. zaczął postrzegać ludzi, jako ten element, w który powinno się inwestować, a nie traktować jako dodatkowy koszt. Przykładem jest darmowa edukacja, która przynosi korzyści także firmom. Cały system opiera się więc na zdrowych zasadach finansowych”.

Zdaniem Iaina Begga z London School of Economics, Danii udaje się połączyć otwartą gospodarkę z inwestycjami publicznymi w kapitał ludzki. Właśnie dlatego Dania odniosła sukces w zakresie zachowania bardzo dużą konkurencyjności pomimo relatywnie mocno rozbudowanego systemu opieki społecznej. „To dość wyjątkowe połączenie", mówi.

Jednak podobnie jak nawet najbardziej nowoczesny samochód potrzebuje regularnych przeglądów technicznych, przeglądu wymaga też państwo opiekuńcze. Duński rząd i parlament są tego świadome. Funkcjonujący w kraju model socjalny jest popularny, ale drogi. Jednocześnie politycy nieustannie uważnie przyglądają się temu, jak Dania daje sobie radę na międzynarodowym rynku. Kraj ten nie dysponuje dużymi zasobami naturalnymi, dlatego uzależniony jest od produkcji i sprzedaży produktów i usług wysokiej jakości w ścisłej współpracy z innymi państwami. Konkurencyjność jest więc koniecznością.

Wszystkie te czynniki doprowadziły do przyjęcia w 2013 roku pakietu reform obejmującego zmianę wielu świadczeń socjalnych i obniżenie stawki podatku od osób prawnych oraz zachęty dla sektora prywatnego. Zmiany dotyczą m.in. tak zwanego kontanthjælp, tj. świadczenia socjalnego dla osób zdrowych, które nie są w stanie zarabiać na swoje utrzymanie oraz grantu dla studentów (SU).

Model duński
- Dania oferuje bezpłatny dostęp do powszechnej opieki zdrowotnej.
- Bezpłatna jest także edukacja, w tym studia wyższe.
- Bardzo rozbudowany jest system opieki socjalnej, a rządowe świadczenia obejmują wiele grup społecznych, w tym osoby biedne, niepełnosprawne oraz seniorów.
- Priorytetem jest rodzina. Po przyjściu na świat dziecka rodzice mają do podziału rok urlopu. Opieka nad dziećmi w ciągu dnia jest dotowana, a rodzicom co kwartał wypłacany jest zasiłek na dziecko.
- Studenci otrzymują od rządu grant umożliwiający sfinansowanie kosztów utrzymania
- Po wejściu na rynek pracy osobom bezrobotnym przysługują zapomogi jeżeli nie otrzymują zasiłku dla bezrobotnych (a aktywnie szukają pracy).

Źródło: Focus Denmark
Zdjęcie: Niclas Jessen/VisitDenmark.com