Jak Sztokholm zwalczał nierówność i ratował życie dzieci

Szwecja może poszczycić się jednym z najlepiej rozwiniętych systemów opieki społecznej na świecie, jednak historia pokazuje, że nie zawsze tak było. W okolicach 1900 roku stolica tego kraju – Sztokholm, przypominała wiele miast w krajach, w których ubóstwo jest dzisiaj zjawiskiem powszechnym. Bieda, przeludnienie i niekorzystne warunki życia były w tym czasie smutną rzeczywistością dla przeważającej części szybko rosnącej ludności miasta. Wskaźnik śmiertelności niemowląt przekraczał 200 na 1000 urodzeń. Był on szczególnie wysoki wśród sierot, nieślubnych dzieci i miejskiej biedoty.

W reakcji na obawy mieszkańców, władze miasta wprowadziły politykę mającą na celu ograniczenie liczby zgonów wśród tych najbardziej narażonych na niebezpieczeństwo grup. Sztokholm zatrudnił inspektorów, którzy odwiedzali rodziny zastępcze a ich zadaniem było doradzanie rodzicom w zakresie opieki nad dziećmi i żywienia. Miasto zainwestowało także w powszechną politykę poprawy warunków życia oraz zapewnienia wszystkim swoim mieszkańcom czystej wody i toalet. Do 1925 roku śmiertelność noworodków w Sztokholmie spadła o 75%, a różnice w tym zakresie pomiędzy poszczególnymi grupami społecznymi zmniejszyły się. Co ważne, zgony spowodowane przez biegunkę (która była główną przyczyną śmierci niemowląt i dzieci, szczególnie wśród biedoty) zostały praktycznie wyeliminowane.

W kolejnych dekadach rząd szwedzki wprowadził bezpłatne świadczenia zdrowotne dla matek i dzieci, wsparcie finansowe dla rodzin uzyskujących niskie dochody oraz przeprowadził ogólne reformy systemu opieki społecznej i mieszkalnictwa. Do 1950 roku świadczenia zdrowotne dla matek objęły około 60% wszystkich kobiet, natomiast świadczenia zdrowotne dla dzieci ponad 80% niemowląt. Ciągłe rozszerzanie zakresu świadczeń zdrowotnych w latach 70. i 80. jeszcze bardziej poprawiło dostęp do opieki zdrowotnej, zarówno wśród biednych jak i bogatych rodzin w całym kraju. To z kolei doprowadziło do znacznego ograniczenia nierówności społecznych i wskaźnika śmiertelności niemowląt. Na przełomie XX i XXI wieku udało się w zasadzie całkowicie zlikwidować różnice w przypadku tego wskaźnika w Sztokholmie i całej Szwecji.

Szwecja jest także jest jednym z pierwszych krajów, który ratyfikował Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawach dziecka w 1990 roku. Trzy lata później Szwecja wprowadziła instytucję Rzecznika Praw Dzieci (Barnombudsmannen), będącego rządową agendą, której zadaniem jest reprezentowanie dzieci w zakresie ich praw i interesów w oparciu o powyższą konwencję.

Źródło: Raport Save the Children: The Urban Disadvantage. STATE OF THE WORLD’S MOTHERS 2015, opublikowany w maju 2015 r.
Zdjęcia: Ulf Lundin, Emelie Asplund/ Image Bank of Sweden