Szwecja: Energia dla przyszłości opartej na zasadzie zrównoważonego rozwoju

Wykorzystywana w Szwecji energia pochodzi w gÅ‚ównej mierze ze źródeÅ‚ odnawialnych. DziÄ™ki najnowszym technologiom i bogactwu zasobów naturalnych, Szwecja jest w awangardzie obserwowanego na caÅ‚ym Å›wiecie przejÅ›cia na bardziej zrównoważone systemy energetyczne.
Szwecja inwestuje ogromne Å›rodki w poszukiwanie alternatywnych źródeÅ‚ energii od czasu kryzysu naftowego na poczÄ…tku lat 70. ubiegÅ‚ego wieku. W 1970 roku ropa naftowa stanowiÅ‚a ponad 75 procent dostaw szwedzkiej energii. DziÅ› jest to poniżej 20 procent, gÅ‚ównie dziÄ™ki spadajÄ…cemu zużyciu ropy naftowej wykorzystywanej do ogrzewania domów.

Niskoemisyjność
Niewiele krajów zużywa wiÄ™cej energii per capita niż Szwecja, jednak emisja dwutlenku wÄ™gla przez ten kraj jest niska w porównaniu z innymi paÅ„stwami. WedÅ‚ug danych statystycznych opublikowanych przez MiÄ™dzynarodowÄ… AgencjÄ™ EnergetycznÄ… (MAE), przeciÄ™tny Szwed rocznie emituje do atmosfery 4,25 tony dwutlenku wÄ™gla (COâ‚‚), natomiast Å›rednia dla UE wynosi 6,91 tony, a dla USA 16,15 tony. Szwecja znalazÅ‚a sposób na obniżenie emisji, któremu towarzyszy rozwój gospodarczy.
PrzyczynÄ… niskiego poziomu emisji CO2 jest pochodzenie energii - 83 procent energii elektrycznej produkowanej w Szwecji powstaje bowiem w elektrowniach atomowych lub hydroelektrowniach. ŹródÅ‚em kolejnych 10 procent produkowanej w tym kraju energii jest kogeneracja w elektrociepÅ‚owniach opalanych gÅ‚ównie biopaliwem. OkoÅ‚o 7 procent energii elektrycznej wytwarzane jest przez wiatr.

Niepewna przyszłość energii jądrowej
Szwecja aktualnie dysponuje trzema elektrowniami jÄ…drowymi, w których  komercyjnie dziaÅ‚a dziesięć reaktorów jÄ…drowych - to sprawia, że jest jedynym krajem na Å›wiecie posiadajÄ…cym wiÄ™cej niż jeden reaktor na milion mieszkaÅ„ców. Jednak energia jÄ…drowa jest tematem dzielÄ…cym szwedzkie partie polityczne.
W 2010 roku Riksdag (parlament) podjÄ…Å‚ decyzjÄ™ w myÅ›l której elektrownie atomowe można budować wyÅ‚Ä…cznie w celu zastÄ…pienia zakÅ‚adów zamykanych i tylko w tych samych lokalizacjach.
Jednak w 2015 roku wszystkie nowe plany budowy zostaÅ‚y wstrzymane i jednoczeÅ›nie podniesiono podatek od energii jÄ…drowej w celu przesuniÄ™cia inwestycji na produkcjÄ™ energii odnawialnej. Wkrótce po ogÅ‚oszeniu tej zmiany należąca do skarbu paÅ„stwa spóÅ‚ka energetyczna Vattenfall  postanowiÅ‚a przyspieszyć planowane zamkniÄ™cie dwóch reaktorów i dokonać tego nie w ciÄ…gu zaÅ‚ożonych dziesiÄ™ciu lat, ale najbliższych czterech-piÄ™ciu.

Wzorcowy rynek energii
Od momentu deregulacji szwedzki rynek energii staÅ‚ siÄ™ wzorem dla innych pod wzglÄ™dem standardów miÄ™dzynarodowych. Dwiema przyczynami tego stanu rzeczy jest swoboda wyboru, jakÄ… majÄ… konsumenci, oraz ogólnokrajowe wyrównywanie cen. Od 1996 roku konsumenci mogÄ… wybierać dostawcÄ™ energii elektrycznej - dziÅ› sprzedaje jÄ… Szwedom okoÅ‚o 200 firm.
Znaczna część zużywanej w Szwecji energii elektrycznej jest produkowana na póÅ‚nocy, ale region ten wykorzystuje jej mniej niż bardziej zaludnione poÅ‚udnie kraju. Jest to jeden z powodów, dla których w 2011 roku Szwecja zostaÅ‚a podzielona na cztery obszary cenowe, celem zrekompensowania kosztów utraty energii ponoszonych podczas jej przesyÅ‚u liniami wysokiego napiÄ™cia. KolejnÄ… przesÅ‚ankÄ… podziaÅ‚u byÅ‚o uÅ‚atwienie handlu energiÄ… miÄ™dzy SzwecjÄ… i innymi krajami w Europie.

Oszczędności energii w przemyśle

W 2005 roku Szwecja wprowadziÅ‚a specjalny, piÄ™cioletni program majÄ…cy na celu zwiÄ™kszenie efektywnoÅ›ci energetycznej w przemyÅ›le. Na jego mocy okoÅ‚o 180 uczestniczÄ…cych w programie energochÅ‚onnych branż uzyskaÅ‚o zwolnienia podatkowe w zamian za sporzÄ…dzenie planów energetycznych i podjÄ™cie kroków zmierzajÄ…cych do ograniczenia zużycia. Po zakoÅ„czeniu programu w 2009 roku osiÄ…gniÄ™te w ten sposób oszczÄ™dnoÅ›ci energii obliczono na 1,45 TWh rocznie, co stanowi  równowartość ok. 500 mln koron (53,9 mln euro, 59,4 mln dolarów).
Program zostaÅ‚ wprowadzony ponownie – tym razem obejmuje ok. 80 branż, które Å‚Ä…cznie odpowiedzialne sÄ… za jednÄ… piÄ…tÄ… energii elektrycznej zużywanej w caÅ‚ym kraju.

Efektywne energetycznie gospodarstwa domowe
Od 1 stycznia 2008 roku w Szwecji obowiÄ…zuje nowe prawo dotyczÄ…ce deklaracji energetycznych. Celem deklaracji, wykorzystywanej np. wraz z dokumentem sprzedaży, jest czytelne pokazanie, ile dany budynek zużywa energii w porównaniu z innymi budynkami. Celem programu, który jest oparty na unijnej dyrektywie i obejmuje wszystkich wÅ‚aÅ›cicieli domów prywatnych, zabudowy wielorodzinnej i innych nieruchomoÅ›ci, jest popularyzacja bardziej efektywnego wykorzystywania energii.
RzÄ…d inwestuje ogromne kwoty w informacje i porady dotyczÄ…ce oszczÄ™dzania energii przez gospodarstwa domowe. Każda gmina – a jest ich w Szwecji 290 – ma doradcÄ™ energetycznego, do którego mieszkaÅ„cy mogÄ… zwrócić siÄ™ po porady i wytyczne. Porady dotyczÄ… takich tematów, jak wymiana okien, korzystanie z energooszczÄ™dnego oÅ›wietlenia oraz przejÅ›cie na inny system grzewczy.

Firmy inwestujÄ…ce w ekologicznÄ… energiÄ™
Coraz wiÄ™cej szwedzkich firm inwestuje w energiÄ™ odnawialnÄ…. Jednym z przykÅ‚adów jest firma Wallenstam zarzÄ…dzajÄ…ca nieruchomoÅ›ciami, która w 2006 roku postanowiÅ‚a zainwestować w zielonÄ… energiÄ™ elektrycznÄ… – zarówno na potrzeby swojej dziaÅ‚alnoÅ›ci, jak i dla wynajmujÄ…cych i innych klientów. W 2013 roku Wallenstam zostaÅ‚a pierwszÄ… firmÄ… w branży nieruchomoÅ›ci w Szwecji, która wykorzystuje wyÅ‚Ä…cznie energiÄ™ ze źródeÅ‚ odnawialnych.
Część Wallenstam zajmujÄ…ca siÄ™ produkcjÄ… energii przeksztaÅ‚ciÅ‚a siÄ™ w spóÅ‚kÄ™ zależnÄ…, która w 2015 roku byÅ‚a operatorem 66 elektrowni wiatrowych  i trzech hydroelektrowni. Wiele innych firm z branży nieruchomoÅ›ci idzie w Å›lady Wallenstam.

Inne branże również przykÅ‚adajÄ… coraz wiÄ™cej uwagi do ekologicznej energii i oszczÄ™dzania. Szwedzki miÄ™dzynarodowy sprzedawca mebli IKEA przyjÄ…Å‚ w 2012 roku nowÄ… strategiÄ™ zrównoważonego rozwoju. Jej celem nie jest wyÅ‚Ä…cznie oszczÄ™dzanie energii i inwestowanie w energiÄ™ odnawialnÄ…, np. farmy wiatrowe, ale też pomaganie klientom w dokonywaniu wyboru zgodnie z zasadÄ… zrównoważonego rozwoju, np. przy wybieraniu oÅ›wietlenia lub korzystaniu z darmowego autobusu dowożącego ich do sklepu IKEA i z powrotem, zamiast jazdy wÅ‚asnym samochodem.
W 2014 roku produkowana przez IKEA energia odnawialna stanowiÅ‚a 42 procent energii  zużywanej przez caÅ‚Ä… sieć. W kolejnym  roku w porównaniu z rokiem 2013 firma zwiÄ™kszyÅ‚a sprzedaż produktów wytworzonych zgodnie z zasadÄ… zrównoważonego rozwoju o 58 procent. Celem IKEA jest wykorzystywanie przez firmÄ™ od 2020 roku wyÅ‚Ä…cznie energii odnawialnej we wszystkich krajach w których dziaÅ‚a.

Duży udział energii odnawialnej
Szwecja osiÄ…gnęła cel, jakim byÅ‚ udziaÅ‚ energii odnawialnej w caÅ‚ym koszyku energetycznym na poziomie 50 procent już w 2012 roku, czyli na dÅ‚ugo przed rokiem 2020, który szwedzki rzÄ…d wyznaczyÅ‚ jako ostateczny termin. Najnowsze dane mówiÄ… o 52 procentach energii odnawialnej – obejmujÄ…cej energiÄ™ elektrycznÄ…, sieci ciepÅ‚ownicze i paliwo – co jest najlepszym wynikiem w UE.

W 2003 roku Szwecja wprowadziÅ‚a certyfikaty ekologicznej energii w celu popularyzacji tego typu energii. Aby energia mogÅ‚a zostać nimi objÄ™ta musi pochodzić z wiatru, sÅ‚oÅ„ca, źródeÅ‚ geotermalnych, fal morskich, biopaliw lub maÅ‚ych elektrowni wodnych. Sprzedawcy energii elektrycznej majÄ… obowiÄ…zek kupować okreÅ›lonÄ… część „ekologicznej energii elektrycznej“, która nastÄ™pnie stanowi część ich dostaw, natomiast jej producenci otrzymujÄ… certyfikaty za energiÄ™ elektrycznÄ… pozyskiwanÄ… ze źródeÅ‚ odnawialnych.
Celem wprowadzenia certyfikatów byÅ‚o zwiÄ™kszenie produkcji energii odnawialnej o 25 TWh od 2002 do 2020 roku. Aktualnie Szwecja jest tuż za poÅ‚owÄ… drogi do osiÄ…gniÄ™cia tego celu, gÅ‚ównie dziÄ™ki zwiÄ™kszonemu zużyciu biopaliw i stale rozrastajÄ…cemu siÄ™ programowi dotyczÄ…cemu energii wiatrowej.

Wiatr - szybko rozwijajÄ…ce siÄ™ źródÅ‚o energii

Energia wiatrowa jest w ostatnich latach najszybciej rozwijajÄ…cym siÄ™ źródÅ‚em energii odnawialnej na Å›wiecie, jej udziaÅ‚ roÅ›nie także w Szwecji. Od 2000 roku produkcja energii z wiatru w tym kraju wzrosÅ‚a z 0,5 do 11,5 Twh. DziÅ› w Szwecji dziaÅ‚a ok. 3100 turbin wiatrowych.

Badania nad etanolem

Szwecja nieustannie podejmuje wysiÅ‚ki na rzecz rozwoju odnawialnych, alternatywnych paliw. Badania nad etanolem rozpoczęły siÄ™ w latach 80. ubiegÅ‚ego wieku, a Szwecja jest jednym ze Å›wiatowych liderów w tej dziedzinie.
WiÄ™kszość sprzedawanego obecnie etanolu jest produkowana ze zbóż. Szwedzcy badacze pracujÄ… nad pozyskiwaniem etanolu z celulozy, który jest nazywany biopaliwem drugiej generacji, gdyż jest bardziej wydajny od etanolu produkowanego ze zbóż i nie wpÅ‚ywa negatywnie na uprawy.
W latach 2011-2015 szwedzki rząd przeznaczył na prace badawczo-rozwojowe nad etanolem 130 mln koron.

Ku czystszemu  transportowi
Cele wyznaczone przez UniÄ™ EuropejskÄ… przewidujÄ…, że najpóźniej w 2020 roku 10 procent paliwa wykorzystywanego przez transport powinno pochodzić ze źródeÅ‚ odnawialnych. Cel, jaki wyznaczyÅ‚a sobie sama Szwecja, to stworzenie do 2030 roku floty pojazdów w peÅ‚ni niezależnych od paliw kopalnych, jednak postÄ™p na tym obszarze jest powolny - do 2014 roku kraj ten zrealizowaÅ‚ go w 12 procentach, częściowo dziÄ™ki zwiÄ™kszonemu zużyciu etanolu. RzÄ…d podjÄ…Å‚ szereg inicjatyw na rzecz przyspieszenia tej zmiany, m. in. przyjÄ…Å‚ ustawÄ™ zobowiÄ…zujÄ…cÄ… duże stacje benzynowe do oferowania co najmniej jednego alternatywnego paliwa oraz zwolnienia podatkowe dla pojazdów cechujÄ…cych siÄ™ niskÄ… lub zerowÄ… emisjÄ… CO2.

Elektryczne samochody
Coraz wiÄ™kszÄ… popularnoÅ›ciÄ… w Szwecji cieszÄ… siÄ™ samochody elektryczne i hybrydowe, czyli te, które wykorzystujÄ… prÄ…d elektryczny i/lub paliwo. Choć pojazdy umożliwiajÄ…ce wielokrotne Å‚adowanie stanowiÄ… mniej niż 1 procent wszystkich używanych pojazdów, to w 2015 roku byÅ‚o ich w Szwecji 12 tysiÄ™cy: 42 procent z nich to pojazdy elektryczne, a 58 procent to pojazdy hybrydowe. PoÅ‚Ä…czenie energii elektrycznej i biopaliw wyglÄ…da obiecujÄ…co, a nowe rozwiÄ…zania i obniżki cen otwierajÄ… drogÄ™ do wiÄ™kszego ich udziaÅ‚u w rynku.

ŹródÅ‚o: sweden.se
Zdjęcia: Niclas Albinsson, Miriam Preis, Per Pixel Petersson/imagebank.sweden.se

Zobacz także artykuły powiązane:

Dania: zużycie energii w 2015 roku najniższe od ponad 40 lat >>>

W Skandynawii znajdujÄ… siÄ™ jedne z najlepszych systemów energetycznych na Å›wiecie >>>

Eurostat: Szwecja prowadzi w UE pod wzglÄ™dem udziaÅ‚u energii ze źródeÅ‚ odnawialnych >>>

Rekordowy udział wykorzystania energii wiatrowej w Danii >>>

Kraje skandynawskie w czoÅ‚ówce nowego rankingu World Energy Index Trilemma >>>

Projekt i wykonanie i2D