Nordycki Rocznik Statystyczny 2014 - środowisko naturalne i energia

Kraje skandynawskie mają długą tradycję współpracy dotyczącej działań na obszarze związanym ze środowiskiem naturalnym. Ochrona środowiska, zachowanie bioróżnorodności oraz zagadnienia takie jak środowisko a zdrowie czy zrównoważona konsumpcja i produkcja są dla Skandynawii ważnymi kwestiami.

Wśród priorytetów władz krajów Skandynawii są obszary takie jak środowisko naturalne i gospodarka. Podstawowym prawem konsumentów jest dostęp do bezpiecznej i zdrowej żywności oraz możliwie jak najlepszych informacji o produktach, np. dzięki inicjatywom takim jak Nordic Ecolabel.

Skandynawia ma jedne z najbogatszych źródeł energii na świecie. Oprócz naturalnego występowania takich paliw kopalnych, jak ropa naftowa i gaz ziemny, ma ona też ogromne możliwości w zakresie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, np. wody, wiatru, bioenergii oraz ciepła geotermalnego.
Kraje z regionu Skandynawii od lat współpracują w celu stworzenia ram umożliwiających rozwój skutecznych, konkurencyjnych, bezpiecznych i zrównoważonych systemów energetycznych.

Globalne ocieplenie
Według Protokołu z Kioto, który stanowi podstawę międzynarodowego porozumienia w sprawie emisji gazów cieplarnianych, wspólnym zadaniem państw uprzemysłowionych jest dopilnowanie, aby w okresie 2008-2012 ogólna emisja tych gazów zmniejszyła się o co najmniej 5% w stosunku do poziomu z 1990 roku. Kraje EU postanowiły, że w 2020 roku 20% zużywanej energii musi pochodzić ze źródeł odnawialnych, czemu ma towarzyszyć redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomem z 1990 roku. Ponadto wprowadzono cel indykatywny, jakim jest zwiększenie efektywności energetycznej o 20%. Natomiast w podpisanym w 2009 roku podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu Porozumieniu Kopenhaskim, niektóre kraje założyły jeszcze bardziej ambitne cele. Na przykład Norwegia zamierza do 2020 roku ograniczyć emisję dwutlenku węgla o 30%, w stosunku do poziomu w 1990 roku.

Emisje gazów cieplarnianych

W 2012 roku na Islandii i w Norwegii emisje gazów cieplarnianych wciąż przekraczały poziom z 1990 roku. W Finlandii były one na poziomie z 1990 roku w roku 2000, 2005 i 2008, oraz poniżej tego poziomu w 2009 i 2011 roku, natomiast powyżej niego w roku 2010. Zarówno w Finlandii, Danii, jak i Szwecji emisje były poniżej poziomu z 1990 roku w roku 2012 – w Danii utrzymują się one poniżej tego poziomu od 2007 roku, w Finlandii od 2011 roku, natomiast w Szwecji od przełomu 1998 i 1999 roku. Te trzy kraje w 2012 roku przekroczyły zakładany cel o 15-25%.

Produkcja energii

Czy wiesz, że...
W 1960 roku źródłem prawie 90% wyprodukowanej energii elektrycznej w Szwecji była woda. W Finlandii było to prawie 59%.

Produkcja i zużycie energii mają bardzo duży wpływ na środowisko naturalne. Problemem ekologicznym jest nie tyle produkcja czy zużycie energii jako takie, co fakt, że większość zużywanej na świecie energii pochodzi z paliw kopalnych, a w konsekwencji dochodzi do emisji CO2, które przyczyniają się do efektu cieplarnianego. Jednak energia elektryczna produkowana w oparciu o wodę i wiatr nie prowadzi do emisji CO2, dlatego szczególnie Islandia i Szwecja, ale też Finlandia i Norwegia znaczną część energii elektrycznej produkują wykorzystując właśnie te źródła.

Produkcja energii geotermalnej, która odgrywa największą rolę na Islandii, oraz energii jądrowej, produkowanej zarówno w Finlandii, jak i Szwecji, nie są źródłem emisji CO2.

Znaczenie lokalnej produkcji energii w krajach skandynawskich znacznie wzrosło w ostatnich dekadach – szczególnie w Danii i Norwegii – głownie dzięki złożom ropy naftowej na Morzu Północnym.

Źródła energii

Najważniejszymi źródłami energii w krajach skandynawskich pod względem podaży wyrażonej w milionach toe (tona ekwiwalentu ropy naftowej) są w kolejności ich znaczenia:
- ropa naftowa, paliwa stałe (np. węgiel i drewno), energia jądrowa, energia wodna i geotermalna oraz energia słoneczna i gaz.

W UE najważniejszym źródłem energii jest także ropa naftowa, ale na drugim miejscu jest gaz.

Energia wodna i geotermalna oraz inne formy energii odnawialnej są głównymi źródłami energii w krajach skandynawskich, w odróżnieniu od państw EU. Te dwa pierwsze rodzaje stanowią szczególnie dużą część ogólnej podaży energii na Islandii i w Norwegii.

Dania praktycznie w całości uzależniona jest od energii cieplnej wytwarzanej z węgla, ropy naftowej i gazu. Islandia pozyskuje znaczną część swojej energii wykorzystywanej do ogrzewania ze źródeł geotermalnych i w zakresie produkcji energii elektrycznej prawie całkowicie uzależniona jest od energii wodnej.

Źródło tekstu i grafik: Nordic Statistical Yearbook 2014
Zdjęcie: Nordic Statistical Yearbook/SignElements